Hội thảo quốc tế bàn về phát triển nghệ thuật trong bối cảnh toàn cầu hóa và chuyển đổi số
Sự kiện nằm trong khuôn khổ Đề án khoa học cấp quốc gia “Phát triển nghệ thuật ở Việt Nam đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045”, nhằm tạo diễn đàn trao đổi học thuật, chia sẻ kinh nghiệm quốc tế và định hướng chiến lược cho sự phát triển nghệ thuật Việt Nam trong thời đại số.
Văn hóa – nghệ thuật: Nền tảng cho sự phát triển bền vững của Thủ đô sáng tạo
Phát biểu khai mạc Hội thảo, ông Nguyễn Quốc Hoàn – Chủ tịch UBND phường Cửa Nam nhấn mạnh: trong bài phát biểu tại Hội nghị Văn hóa toàn quốc năm 2021, Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng đã chỉ rõ:
“Xây dựng môi trường văn hóa số phù hợp nền kinh tế số, xã hội số và công dân số; làm cho văn hóa thích nghi, điều tiết sự phát triển bền vững đất nước trong bối cảnh Cách mạng công nghiệp lần thứ tư. Khẩn trương phát triển các ngành công nghiệp văn hóa, xây dựng thị trường văn hóa lành mạnh”.
Trong bối cảnh toàn cầu hóa và chuyển đổi số diễn ra mạnh mẽ, ông Nguyễn Quốc Hoàn cho rằng việc kiến tạo định hướng phát triển chiến lược cho văn học, nghệ thuật không chỉ là nhiệm vụ bảo tồn bản sắc dân tộc mà còn là con đường hội nhập quốc tế và khẳng định vị thế văn hóa Việt Nam.
“Chúng tôi kỳ vọng Hội thảo sẽ trở thành diễn đàn đối thoại cởi mở, nơi các ý tưởng sáng tạo được khơi nguồn, các kinh nghiệm quý báu được chia sẻ, góp phần hoàn thiện cơ chế, chính sách thúc đẩy nghệ thuật phát triển xứng tầm với Thủ đô ngàn năm văn hiến,” Chủ tịch UBND phường Cửa Nam nhấn mạnh.
Phát triển nghệ thuật Việt Nam trong kỷ nguyên số: Cần tầm nhìn chiến lược và tiếp cận đa chiều
Trình bày đề dẫn Hội thảo, PGS.TS Nguyễn Thị Thu Phương – Viện trưởng Viện Văn hóa, Nghệ thuật, Thể thao và Du lịch Việt Nam cho biết, nghệ thuật luôn là lĩnh vực phản ánh nhạy bén nhất các biến đổi kinh tế, chính trị, xã hội. Trong những năm qua, hoạt động nghệ thuật ở Việt Nam đã có nhiều bước tiến đáng kể: hệ sinh thái phong phú, chủ thể sáng tạo đa dạng, công chúng được tiếp cận và thụ hưởng nhiều hơn, và thị trường nghệ thuật đang hình thành rõ nét.
Tuy nhiên, chuyển đổi số và toàn cầu hóa cũng mang đến không ít thách thức. Theo bà Thu Phương, phát triển nghệ thuật hiện nay cần kết hợp giữa kế thừa truyền thống và sáng tạo đương đại, tận dụng công nghệ để nâng cao năng lực sáng tạo, bảo tồn di sản và mở rộng ảnh hưởng quốc tế.
Hội thảo nhận được sự quan tâm đặc biệt từ giới học thuật và nghệ thuật trong nước, cùng sự tham gia của ba chuyên gia quốc tế đến từ Nhật Bản, Hàn Quốc, Pháp và 36 tham luận của các học giả Việt Nam, tập trung vào các xu hướng, yếu tố tác động và giải pháp phát triển nghệ thuật trong thời đại số.
Kinh nghiệm quốc tế: Hợp tác, ứng tác và sáng tạo xuyên biên giới
Trong phần tham luận quốc tế, GS. Noriaki Mita Gagaku – Giám đốc Hiệp hội nghiên cứu Mita Gagaku (Nhật Bản) chia sẻ kết quả khảo cứu thú vị về sự tương đồng giữa điệu múa Chăm của Việt Nam và Rinyū-gaku Bugaku Nhật Bản, cho thấy mối liên hệ văn hóa sâu sắc giữa hai quốc gia.
Ông cho rằng việc nghiên cứu, bảo tồn và biểu diễn các loại hình nghệ thuật cổ điển như Gagaku và múa Chăm không chỉ là giữ gìn di sản mà còn là nền tảng cho sáng tạo mới trong thời đại toàn cầu hóa.
“Thông qua hợp tác nghiên cứu, giáo dục và biểu diễn, cả Nhật Bản và Việt Nam có thể cùng nhau duy trì và phát huy di sản văn hóa phi vật thể, truyền cảm hứng cho các thế hệ nghệ sĩ tương lai,” GS. Noriaki Mita nhấn mạnh.
Cùng chia sẻ tại Hội thảo, bà Jimin Jeon – Giám đốc Poem Music (Hàn Quốc) giới thiệu dự án hợp tác Koviet Sinawi, kết hợp Đờn ca tài tử Việt Nam và Sinawi Hàn Quốc trong một tác phẩm giao hưởng đương đại.
Theo bà, “ứng tác” chính là điểm kết nối giữa hai nền âm nhạc – vừa thể hiện tư duy sáng tạo cá nhân, vừa phản ánh tinh thần cộng hưởng văn hóa. Mô hình hợp tác này không chỉ làm mới nghệ thuật truyền thống mà còn định hình xu hướng sáng tạo toàn cầu dựa trên bản sắc địa phương.
Định hướng phát triển: Đầu tư hạ tầng số, nhân lực sáng tạo và chính sách hỗ trợ
Từ góc nhìn nghiên cứu trong nước, GS.TS Từ Thị Loan (Viện Văn hóa, Nghệ thuật, Thể thao và Du lịch Việt Nam) nhấn mạnh rằng để thúc đẩy phát triển nghệ thuật trong bối cảnh chuyển đổi số, Việt Nam cần có chính sách nhất quán về đầu tư hạ tầng công nghệ, phát triển nhân lực sáng tạo và bảo hộ quyền tác giả trên môi trường số.
Bà cũng đề xuất phát triển các nền tảng trực tuyến, bảo tàng – nhà hát số, và không gian sáng tạo gắn với công nghệ nội dung số, coi đây là hướng đi phù hợp giúp nghệ thuật Việt Nam bắt kịp xu thế toàn cầu.
Hướng tới tương lai nghệ thuật Việt Nam trong kỷ nguyên hội nhập
Hội thảo quốc tế “Phát triển nghệ thuật trong bối cảnh toàn cầu hóa và chuyển đổi số” không chỉ mang giá trị học thuật, mà còn mở ra tầm nhìn mới cho ngành nghệ thuật Việt Nam – nơi công nghệ, sáng tạo và bản sắc văn hóa dân tộc cùng song hành.
Thông qua việc kết nối kinh nghiệm quốc tế, phát huy giá trị truyền thống và đổi mới tư duy quản lý, Việt Nam hoàn toàn có thể xây dựng nền nghệ thuật hiện đại, nhân văn, hội nhập và bền vững, góp phần nâng cao vị thế văn hóa quốc gia trên trường quốc tế.
